فلسفه احكام: تثبيت اخلاص يكي از فلسفه هاي حكم روزه

حضرت زهرا سلام‌الله عليها: ... فَجَعَلَ اللَّه ‏... وَ الصِّيَامَ تَثْبِيتاً لِلْإِخْلَاص.⁽¹⁾
‏ و خداوند روزه را عاملي براي تثبيت⁽²⁾ اخلاص قرار داده است.
      

---

(1): خطبه فدكيه حضرت زهرا سلام‌الله عليها.
(2): روزه از اين جهت كه عملي مربوط به درون انسان است و در ظاهر نمود خاصي ندارد و اين طور نيستكه افراد مثلا روزه داري او را مانند نماز خواندن او ببينند و بخواهند از او تعريف كنند و از طرفي مدت زمان انجام آن طولاني است يعني از اذان صبح تااذان مغرب، از اين رو بهترين عمل براي تثبيت و دوام اخلاص در افرادي است كه به دنبال رشد انساني و معنوي هستند چون اين زمان طولاني عمل، در كنار مخفي بودن عمل در انظار مردم و اراده فرد بر مقابله با افكار و تخيلات و افعالي كه در تعارض با اخلاص است و از طرفي چون در حال عبادت خداست و در نتيجه در اين زمان كرامتها و الطاف الهي بيشتر از زمانهاي ديگر به وجود او تزريق مي شود، عملي مهم در تمرين اخلاص خواهد بود.
هر چه ميزان خلوص عملو شفافيت آن بالاتر رود ميزان بهره‌وري در اعمال بالاتر خواهد، كسي كه به رتبه هاي بالاي اخلاص رسيده يك نمازش برابري مي كند با صدها نماز كسي كه عبادتي براي رفع تكليف انجام مي دهد. يكي مي شود همنشين پيامبر و يكي بايد در خانه بهشتيش هزاران سال معطل بماند تا فرصت ملاقات با يكي از اولياي خدارا پيدا كند، تازه اين يكي از هزار فرق درجات دو انساني است كه تنها فرقشان در اخلاص ورزيدن است در حالي كه در صورت اعمال يكسان هستند.
آيت‌اللهسيد عزالدين زنجاني مي‌فرمايد: اين عمل(روزه)، از چشم مردم مستور است و درقبال آن توقع تمجيد و تعريف ندارند، به خلاف عبادات ديگر عملي و قلبي در معرض ديد و اطلاع مردم است. به همين جهت اخلاص را بيشتر استوار مي‌نمايد.(به نقل از كتاب حكمت فاطمي، آيت الله سيد عزالدين حسيني زنجاني، بوستان كتاب، چاپ اول1388.)

سبك زندگي: انفاق راه تزكيه نفس و بركت مادي و معنوي در زندگي

حضرت زهرا سلام‌الله عليها: ... فَجَعَلَ اللَّه‏ ... وَ الزَّكَاةَ تَزْكِيَةً لِلنَّفْسِ، وَ نَمَاءً فِي الرِّزْق‏ ... .⁽¹⁾
و خداوند زكات⁽²⁾ را هم سبب پاكي و رشد همزمان⁽³⁾ نفس و روح انسان و هم سببي براي رشد روزي⁽⁴⁾ انسان قرار داده است.
                    

---

(1): خطبه فدكيه حضرت زهرا سلام‌الله عليها.
(2): واژه "زكات" در اينجا به معناي هر نوع انفاق مالي اعم از انفاق واجب مانند زكات و خمس و انفاق مستحب مانند انواع كمكهاي مادي به فقرا.
(3): كلمه تزكيه از "زكو" گرفته شده است كه دلالت بر زيادشدن و رشد دارد و چون انفاق اموال و كمك مادي به بقيه سببي براي دل كندن فرد از مال است از اين رو انفاق يكي ازاسباب مهم براي فاصله گرفتن انسان از دنيا كه از مهمترين مصاديق آن مال و اموال است، مي‌باشد.
(4): خصوصيت دوم انفاق مالي و به تعبيري يكي ديگر از فلسفه هاي حكم خداوند در مورد انفاق اموال، رشد و بركتي است كه خداوند گاهي به صورت محسوس و گاهي غير محسوس و گاهي هر دو كه بستگي به موارد و افراد آن دارد، به روزي مادي و روزي معنوي انسان مي‌دهد.
برخي از مصاديق بركت در روزي مادي:1-افزايش مقدار مال هم از حيث كمي و هم كيفي، 2-دور كردن اسباب مريضيها از انسان يا جلوگيري از ورود آفات به مزارع زكات داده شده و ..، 3-اموال و مواهب مادي ديگري كه از راههاي مختلف در سر راه انسان قرار مي گيرد مانند اينكه كار مناسبي براي شخص پيدا مي شود و ...
برخي از مصاديق بركت در روزي معنوي:1-آشنا شدن با دوستان خوب 2-فراهم شدن اسباب زيارت مشاهد مشرفه 3-آشنا شدن با يك شخص تاثيرگذار يا يك كتاب خوب يا اتفاقي مهم در زندگي كه منجر به تغيير مسير زندگي به سمت تعالي و معنويت ميشود و ... .

فلسفه احكام: نماز داروي تكبر

حضرت زهرا سلام‌الله عليها: ... فَجَعَلَ اللَّه‏ ... وَ الصَّلَاةَ تَنْزِيهاً لَكُمْ عَنِ الْكِبْر ... .⁽¹⁾
خداوند نماز را وسيله دور كننده⁽²⁾ انسان از حالات متكبرانه⁽³⁾ قرار داده است.
همانطور خداوند در قرآن كريم فرموده است: و انها لكبيرة الا علي الخاشعين. نماز جز براي اهل خشوع و خضوع كاري سخت و سنگين است.

(1): خطبه فدكيه حضرت زهرا سلام‌الله عليها.
(2): تنزيه از كلمه نزه، به معناي دوركننده، گرفته شده است و لطافت اين واژه در اين است كه قدرت نماز با همان شرائطي كه در دين مورد توصيه قرار گرفته است، در اين حد است كه انسان را نه تنها از مصاديق تكبر و حالات متكبرانه بر حذر مي‌دارد، بلكه فاصله او را از اين رفتارها دور مي كند.
(3): سرسنگين و با چشماني خيره در خيابان راه رفتن، سلام نكردن، هميشه دم از خود زدن و تعريف كردن، امورات و كارهاي خويش را بدون توجه به قدرت الهي انجام دادن، خود را بي نياز از مشورت دانستن، از تخصص ديگران كمك نگرفتن، با نگاهي عاقل اندر سفيه به ديگران نگاه كردن، زبان و لهجه و مليت و رنگ و ... را از بقيه زبانها و مليتها و غيره برتر دانستن، نژاد پرستي.

حضرت زهرا سلام‌الله عليها: ... فَجَعَلَ اللَّهُ الْإِيمَانَ تَطْهِيراً لَكُمْ مِنَ الشِّرْك ... .⁽¹⁾
‏خداي متعال ايمان⁽²⁾ را وسيله تطهير افراد از شرك‌هايشان⁽³⁾  قرار داده است.
       

(1): خطبه فدكيه حضرت زهرا سلام‌الله عليها.
(2): ايمان محصول و حاصل جمع، اقرار و شناخت و عمل است كه مراد از اين سه و مفهوم ايمان در اين حديث توضيح داده شده است.
(3):شرك و هر عمل شرك آلود به اين معنا است كه افراد مختلف در عمل و فعل ما سهمي داشته باشند، واضح‌ترين و مشخص‌ترين حالت شرك همين است كه به طور علنيموجودي غير از خدا را بپرستيم، اما اگر به اين نتيجه بديهي رسيديم كه خالقاين عالم خداست و بعد او را پذيرفتيم و به عنوان معبود انتخاب كرديم، شرك ومصاديق مختلف(انجام امورات مختلف زندگي براي هر امري جز خدا مانند: قدرت سياسي، قدرت اقتصادي، زيبايي، جلوه گري، كمك به ديگران براي استفاده هاي بعدي، مشهور شدن، ستاره شدن، دستور دادن به بقيه و مدير شدن، خوش بودن و لذت بردن به هر قيمتي و صدها نيت ديگر) آن را بايد در درون و رفتار خود به مرور شناسايي كنيم و با بالا بردن درجه‌اي از ايمان، مرحله‌اي از شرك را پاك كنيم، چرا كه تنها را از بين بردن شرك در درون و بيرون انسان فقط ايماناست و با درجات ايمان است كه شخص به جايگاه‌هاي بالاي انسانيت و قرب به انسان كامل مي تواند دست پيدا كند.